«En la branscha èsi revoluziunari»
Dapi l’emna passada èsi cler che las trais vischnancas da Flem, Laax e Falera duain surpigliar l’infrastructura da culm da l’Arena Alva. En radunanzas communalas vegnan quellas a decider proximamain davart la cumpra. En in’intervista cun RTR ha l’expert da turissem da l’Universitad da Son Gagl, Christian Laesser, valità il pretsch, las schanzas ed ils ristgs da questa cumpra.
Ils 9 da settember 2025 han las trais vischnancas da Flem, Laax e Falera, ensemen cun las Pendicularas Arena Alva, annunzià in project remartgabel: Sur la Finanz Infra SA veglian ellas surprender da l’Arena Alva tutta infrastructura turistica sin il culm.
Avant in’emna han las partenarias da contract revelà ils detagls e la summa da cumpra da 94,5 milliuns francs. La finamira da l’acziun è da garantir a lunga vista a la regiun il manaschi relevant per il sistem turistic. Las trais vischnancas investeschan 50 milliuns francs (40 % Flem, 40 % Laax e 10 % Falera) per la Finanz Infra SA.
Ils 23 d’october 2025 prenda la radunanza communala da Falera posiziun en chaussa, in di pli tard la vischnanca da Laax ed ils 26 d’october votescha a l’urna il suveran da Flem.
RTR ha laschà valitar Christian Laesser da l’Universitad da Son Gagl (HSG) la fatschenta. El è professer d’economia cun focus specific sin il turissem.
RTR: Christian Laesser, il giat è or dal satg. Il pretsch da cumpra per l’infrastructura al culm da Flem, Laax e Falera è 94,5 milliuns francs. Tge schais Vus da questa summa?
Christian Laesser: Or da mia vista è quai in pretsch fair, quel è pli bass che quai ch’jau avess spetgà cun guardar sin il quint annual. Il pretsch cumpiglia l’infrastructura da culm. L’Arena Alva ha dentant er anc bler ch’è en la vallada, quai n’è betg cumpiglià. Quai na dastg’ins betg emblidar.
Suenter la cumpra prenda l’Arena Alva SA a tschains l’infrastructura per gestiunar quella. Ins quinta cun in tschains da 13 milliuns francs. Co mettais Vus en relaziun questa summa cun la summa da cumpra?
Questa cifra n’è gnanc uschè decisiva, cunquai ch’il tschains da fittanza è variabel sin basa da las amortisaziuns ch’èn necessarias ed ils custs da chapital. Uschia è curclà quai che influenzescha il pli fitg ils custs. Perquai na ston ins betg exnum metter uschè ferm en relaziun la summa da cumpra cun il tschains, damai che la Finanz Infra SA na stuess betg purtar sezza tut las amortisaziuns. Quai è ina soluziun eleganta ch’ins po adattar a las relaziuns.
«Igl è ina soluziun eleganta per in problem cumplex.»
Christian Laesser
Co declerais Vus ch’il pretsch da cumpra è pli bass che quai ch’i vegniva speculà? Igl ha gea num che l’interpresa da Vail Resort avess pajà bler dapli.
Jau na sun betg segir, sche Vail Resort avess propi pajà dapli. A Crans Montana ha Vail Resort numnadamain pajà in pretsch exagerà. Sch’ins cumpra insatge, vai la finala propi per la summa che vegn pajada – e betg per la summa che pudess forsa vegnir pajada.
I na va betg mo per il deal, mabain anc per dapli. Co valitais Vus en general ils aspects che l’Arena Alva e las trais vischnancas èn sa cunvegnidas?
Igl è ina soluziun eleganta per in problem cumplex. Il problem cumplex è che las trais vischnancas e la regiun èn extremamain dependentas da quai che capita en l’Arena Alva e co e da tgi che quella vegn manada. Questa controlla pon las vischnancas ussa surpigliar per part. Il model n’è betg nov: il model da vender e lura dar a tschains enconusch’ins er en l’hotellaria, ubain a l’exteriur era tar il dretg da duvrar las raits da viafier. En la branscha da pendicularas è la soluziun dentant vaira revoluziunara, almain en questa dimensiun ch’ina societad surpiglia gist tut l’infrastructura da muntogna.
Uss è il suveran da las vischnancas Flem, Laax e Falera dumandà ed ha da decider davart la cumpra. Tge ristgs datti per las vischnancas?
Per las vischnancas èsi central che la «maschina da daners» sin il culm funcziuneschia bain, ed il proceder planisà segirescha quai. Ord mia vista è il ristg limità. Las vischnancas survegnan ils implants sin il culm, ed ellas han, grazia a lur forza finanziala, fitg bunas cundiziuns al martgà da finanzas.
Las vischnancas han sulettamain quatter emnas temp da far in’opiniun. N’è quai betg in fitg curt temp?
Jau fatsch la dumonda enavos: Quantas votantas e quants votants sa fatschentan pli ditg che quatter emnas ordavant cun il cuntegn dad ina tala votaziun? Il proceder previs cun vender e puspè fittar enavos l’infrastructura, quel enconusch’ins numnadamain era d’auters secturs sco p.ex. tar las immobiglias.
Tge munta questa via per il spiert d’innovaziun che l’Arena Alva ha sco davos mussà cun realisar il FlemXpress?
Il construct previs na fraina e na promova betg zunt l’innovaziun. Igl è perfin da s’imaginar che l’innovaziun profitass. Sche daners vegnan libers, pon ins impunder quels per sviluppar la fatschenta. La finala dependa l’innovaziun dentant adina da la glieud a la testa.
Per finir: Nua pon ins vesair las schanzas per questa cumpra che va uss en votaziun?
La schanza principala è che l’entir manaschi vegn pli independent da singulas persunas. E per l’actur principal dal turissem en la regiun è uss ina schliaziun sin maisa che segirescha da cuntinuar ils proxims 10, 20 e 30 onns. Ed era sche l’Arena Alva vegniss tuttina ina giada vendida e fiss lura en mauns esters, avessan las vischnancas vinavant ils elements impurtants en lur mauns.
Gust da leger dapli?