Neiv da Schnaus

«Mintgin sa empustar tier nus ina carga neiv», gi Manuel Montalta agl ur dil discuors culla FMR. Sin damonda eis el staus promts da metter en funcziun gliendisgis endamaun il canun da neiv che l’interpresa ha installau agl ur dalla cava a Schnaus. «Igl ei il medem sco quels che bischan els territoris da skis», conferma gl’interprendider. Manuel Montalta meina in’interpresa che porscha ina retscha da survetschs e products. Transports, gera, betun, recicladi survetsch da canalisaziun ein las spartas centralas. In product secundar dil sortiment ei da colur alva, e buca grischa sco glera, sablun ni betun. Vischnauncas e pendicularas, mo era privats, san empustar in camiun plein neiv da Schnaus.

Dalla regiun per la regiun

Il camiun meina quei material el liug giavischau e scarga quel. «Ina carga neiv ei mintgamai 40 cubics e cuosta entuorn 600 francs e tenor contract era dameins», tradescha Manuel Montalta. Gl’onn 2017 ha el priu el sortiment il product da nischa. Otg onns pli tard eis el satisfatgs e perschuadius ch’el vegn a porscher vinavon quel – malgrad ch’igl ei buca ina fatschenta lucrativa. Ei seigi veramein in product lateral ch’el sappi porscher, «igl ei in survetsch alla regiun», puntuescha gl’interprendider. Cun paucs cuosts sa la clientella curclar ina surfatscha cun neiv. La vischnaunca da Laax per exempel emposta neiv per optimar la pista dil runal d’affons Grava al Lag Grond da Laax. E quella da Falera per la zona Chinginas nua ch’ils affons pigns emprendan dad ir cun skis. Era la vischnaunca da Sagogn ha profitau dalla neiv da Schnaus. Suenter Daniev ha ella puspei schau vegnir entgins camiuns cun neiv. Tochen suenter Buania ha ella cunquei saviu garantir il menaschi da cuorsa liunga. La neiv da Schnaus ha prestau buns survetschs.

Sco quei che Manuel Montalta explichescha, ha il canun ch’ei installaus ella cava da Schnaus produciu quest unviern biebein 4000 cubics. Il canun bischa cun cuosts minimals. «Igl ei in product diltut ecologic, il canun drova mo aua ed aria. E l’aua che nus duvrein resta ella circulaziun dalla natira», remarca gl’interprendider el discuors culla FMR. La furniziun da neiv artificiala s’adattescha evidentamein mo per loghens cun vias accessiblas. Il canun da neiv dalla firma Montalta presta buns survetschs en in radius raschuneivel. Transportar la neiv da Schnaus en in liug ordeifer la Surselva, ni per ennevar pistas en territoris da skis, fa buca senn ed ei era buca necessari. «La neiv producin nus per distanzas plitost cuortas e per optimar surfatschas alvas.

Dunna Holla ei d’engrau

Gl’unviern 2024/25 ei staus «normals», ei ha bischau ad uras e la cuntrada ei dapi prest dus meins sut la cozza alva. La Surselva e l’economia da quella ei dependenta primarmein dil turissem. In unviern senza neiv sa esser ina pulita hipoteca per ina vischnaunca. Aschia ei la lavur dalla «dunna Holla» ina nizzeivla – senza ch’ella fetschi donn. Anzi, ella garantescha ina neiv alva per loghens exponi ni neuralgics. Las proximas jamnas savess quei survetsch da dunna Holla dil reminent esser d’engrau. Pertgei la constellaziun meteorologica lai buca empermetter ch’ei bischi grossas scrottas ed en abundonza. Culla resalva ch’ei detti buca ina fasa da favugn sa la neiv da Schnaus prestar, sco adina puspei ils davos onns, buns survetschs per pinar ni curclar surfatschas e surmuntar fasas senza neiv natirala.

Ella cava a Schnaus ruaussan actualmein las activitads entuorn ils mantuns da gera e glera. Ils camiuns che penduleschan regularmein naven dalla cava da Sevgein viers Schnaus spetgan silla primavera. Ils aults mantuns ein curclai cun neiv natirala. In dils gronds mantun alvs ei denton buca surtratgs cun ina cozza alva: igl neiv ch’il canun ha produciu sin reserva. Cun aua e cul propeller ha el bischau in mantun da 4000 m3. Ei drova 100 viadis cun mintgamai 40 m3 d’explotar cumplettamein la reserva. «Quest unviern havein nus transportau 2000 m3, quei ein pia 50 transports.»