«Jau hai pudì esser live da la partida»

Susanna Fanzun: Jau hai adina gia savì che jau vuless mussar l’istorgia dal chastè. Però betg en furma dad in toc da scola, mabain cun mia vista ed invista persunala. Avant 22 onns hai jau cumenzà a filmar cun l’idea da pudair observar e documentar in process istoric, ina transmidada. L’onn 2016, cura che Not Vital ha cumprà il Chastè da Tarasp, èsi daventà interessant cunquai ch’igl ha dà bleras midadas visiblas. Ed jau hai pudì esser live da la partida.

Cler che nus avain discutà quai en famiglia, cun mes fragliuns e mes bab. Jau na faschess mai ­insatge cun ina persuna cunter sia voluntad – quai na fa nagin senn. Jau na saveva dentant durant il process betg, tge che vegn a capitar, perquai hai jau filmà bler. Cul temp èn sa cristallisadas las lingias centralas. Suenter in emprim tagl avant in onn ed a la fin dal tagl hai jau mussà mia lavur a mes fragliuns, per guardar, sch’els èn d’accord. Jau hai mussà il film era a Not ­Vital.

Cur che jau hai cumenzà, na saveva jau propi betg tge ch’i dess londeror. Ma jau sun fitg leda d’avair filmà bleras uras d’intervista cun mes bab, betg mo per pudair mussar quai, mabain per avair las infurmaziuns ed ils cuntegns da ses raquints. Mes bab era in um da respect, era ­perquai ch’el aveva in grond interess istoric era da la cultura catolica. El saveva in massa chaussas sur dal chastè e si’istorgia. Perquai che jau sun ina cineasta independenta, hai jau era lavurà bler per motivs persunals – e betg propi per motivs raziunals. Jau hai adina gì il sentiment ch’i fiss simplamain istoricamain relevant. Pir cura che Not Vital ha cumprà il chastè ed ha ­cumenzà a midar differentas chaussas, sco per exempel quel lieu cun il pavigliun da té, èsi ­daventà cler per mai nua ch’il fil cotschen va tras. Ma jau hai visiunà bler material durant lungas uras. (fmr/opm)