In cussegl genuin senza lobists

«Jau prendess subit puspè part. Igl è stà incredibel da vesair cun tge energia e premura che nus avain emprendì, discutà, elavurà e vuschà», raquinta Raffael Biber tut intgantà da l’uscheditg cussegl da populaziun (tud. Bevölkerungsrat) 2025. (Guarda box.)

Cur ch’el haja survegnì avant in onn la brev cun ina enquista ed in envid da sa participar a quest experiment scientific, ha l’electricher da Curaglia subit pensà, ch’el vuless gugent sa participar. Sia motivaziun era stada main ina politica, mabain da vulair emprender ad enconuscher quest sistem e nova glieud. «Jau hai chattà grondius dad avair survegnì la schanza dad esser part da quest project ed uschia vesair puspè ina giada insatge nov.»

In team da las universitads da Turitg, Genevra ed il Center per democrazia Aarau han organisà quest project scientific «per pudair intercurir tge influenza che discussiuns da laics, sco per exempel quest cussegl da la populaziun, pudess avair sin las decisiuns politicas», decleran ils dus iniziants, ils professers Daniel Kübler (UZH) e Nenad Stojanović (UNIGE). En il focus da l’interess è tenor els la dumonda quant enavant che in cussegl da la populaziun è adattà per far debattas impurtantas e defender posiziuns politicas. Il project duai era pussibilitar in dialog sur ils cunfins linguistics e rinforzar la coesiun da la populaziun.

Da Curaglia a Turitg, Neuchâtel e Berna

Raffael Biber e ses con-cussegliers s’èn inscuntrads trais giadas, ina giada a Turitg, ina giada a Neuchâtel ed uss per la davosa debatta e la decisiun finala en la Chasa federala a Berna. Quai è gist stà questa fin d’emna. «Jau vegn schon a vuschar, ma uschiglio na sun jau betg politicamain activ en ina partida. Ma quai n’ha betg giugà ina rolla», raquinta il Medelin. «Tut quai che nus stuvevan savair, avain nus elavurà ensemen, en gruppas, durant discussiuns e preschentaziuns da glieud dal fatg. E durant quatter inscunters online», declera Raffael Biber ses engaschament durant ils ultims mais. Ch’el saja stà cunzunt surprais da quant che capitia en sasez gia, gist pertutgond las dumondas da la sanadad, ma che la populaziun – en general – na sappia gnanc da quai.

Instrument per il parlament

«Uschia in cussegl da la populaziun fiss in super instrument per il parlament», renda Raffael Biber attent. Quai ch’els hajan fatg, saja da reflectar ina dumonda politica, ch’è actualmain bloccada en il parlament, sco populaziun. «Jau speresch fitg che nossas propostas da refurma vegnian propi prendidas seriusas e ch’ils politichers fetschian era insatge cun quai.» En tut ha il cussegl da la populaziun elavurà 10 propostas da refurma, ses èn vegnidas acceptadas e quatter refusadas.

Cler che questa acziun saja uss stada a favur d’in experiment scientific, conceda il participant da la Surselva. «Ma ins pudess en mintga cas studegiar, sche quai na faschess betg senn, ch’il parlament pudess dumandar il sustegn dad in cussegl da la populaziun», declera Raffael Biber, «en ils cas ch’ellas ed els na vegnan betg pli vinavant.» Il cussegl da la populaziun è ina gruppa da glieud, giuvens e vegls, umens e dunnas, da lieus urbans e lieus rurals, magistras, dunnas da chasa, impiegads, birolists, electrichers ed autras professiuns. Quella  represchenta la populaziun svizra e lur basegns, senza lobists. «E la fin finala vulan ils politichers gea era suttametter fatschentas che vegnan acceptadas dal pievel», tira Raffael Biber sia bilantscha suenter quest experiment.

Il cussegl da la populaziun