Il curtgin macaber da Sogn Giacun

Giu dalla lautga observa ina figura cun in manti tgietschen ils passants dil contuorn. Apparentamein eis ei la mort, pertgei enta maun tegn ella la faultsch. Ei savess era esser la métta da fein. Igl ei buca la suletta figura empau satella ch’ins vesa. Sin in tetget avon l’entrada dalla casa controllescha in falien gigant il contuorn. Sias teilas ha el zugliau entuorn la crappa che cunfinescha culla via da Sogn Giacun. Curtgin e casa nua che Przemyslaw Molski habitescha ein actualmein la discussiun dil vitg a Breil. Igl ei ina scenaria dètg macabra. Dil reminent buca ina scenaria statica e nunmovibla. Ils skelets semovan, las combas dil falien era. En egl dattan biars skelets, singuls surdimensiunals e pli pigns. Schizun craps-fossa ha gl’expositur tschentau sil pastget. Sin ina tabla san ins leger «Walking Zombie Area».

Sederasa pli e pli

Gl’um dalla Pologna ei vegnius pér l’entschatta uost dalla Tiaratudestga en Surselva nua ch’el ha surpriu ina plazza en ina casa da vegls e da tgira. Ad el plaigi fetg ed el seigi fetg cuntents, ha il specialist da tgira e sanitader d’urgenza sincerau sin damonda dalla FMR. En siu temps liber para el da haver ina passiun per decoraziuns. «Gie, quei constat. Igl ei miu grond hobi», gi el. L’inscenaziun che Przemyslaw Molski ha fatg avon e vid la casa nua ch’el habitescha a Breil cun sia famiglia ha connex culs 31 d’october. Ell’America eis ei Halloween, el Mexico il «Dia de los muertos». Il davos gi digl october e gl’emprem dil november ein cumbinai cun usits veglianders. Cunzun la celebraziun dil Halloween american entscheiva a sederasar pli e pli tochen els vitgs sursilvans.

A Breil han ins aunc mai viu ina tala installaziun, e gest perquei caschuna quella era discussiuns. «Negativas e positivas», constatescha Silvan Gabriel. Il menader dil biro d’informaziun da Surselva Turissem a Breil ha retschiet ina massa reacziuns dapi ch’in habitont ha entschiet ad installar sias decoraziuns. «Ei dat indigens che quetan quei super, auters vesan ei sco in scandal. Era tiels hosps da vacanzas dat ei duas varts», conferma Silvan Gabriel. El hagi udiu da glieud che temi dad ir actualmein tras quei quatier. Dall’autra vart detti ei glieud che vegni aposta a Breil per mirar l’exposiziun. «Igl ei en mintga cass ina temporara che vegn puspei allontanada», concluda il collaboratur da Surselva Turissem. Gl’autur ha entschiet gia l’entschatta settember a tschentar si skelets e cavazzas. Ils da Breil han saviu observar che l’exposiziun ei carschida da gi tier gi. Ils skelets han survegniu cumpignia d’in striun cun latiarna, da figuras da spérts e dil falien.

Stuiu reducir il tun

Przemyslaw Molski lai valer ch’el haveva buca quintau, cu el haveva montau las davosas figuras da Halloween, che quellas vegnien curcladas d’ina cozza da neiv. «Gliendisgis era quella schi grossa che enqual toc ei daus ensemen. Jeu sun aunc vidlunder da far las reparaturas», gi Przemek Molski. Tochen sonda, igl 1 da november, spera el che la neiv seigi puspei luada.

Amiez la scenaria cun fantasias da horror ha Przemyslaw Molski montau ina tabla culla figura d’in Dracula. Leu nua che la fatscha da quel duess esser, ei ina ruosna. Igl ei ina tabla ch’envida d’entrar el curtgin macaber. Passants interessai astgan sepostar davos la tabla e mirar tras la ruosna. E secapescha seschar fotografar sco «Dracula». Igl ei ina post dall’entira animaziun a Sogn Giacun. Przemyslaw lai valer ch’el ha stuiu reducir il livel dils tuns ch’el haveva oriundamein programau. El ei pertscharts che buca tut ils vischins han plascher da schems, grius e suspirs misterius viaden ella notg.

Installar decoraziuns cun animaziun, electronica e tuns seigi per el in bi hobi che gidi da regenerar dil stress professiunal ch’ei sappi dar. Entschiet quei hobi hagi el avon quater onns a Neunkirch el nord dalla Tiaratudestga, raquenta gl’um da 35 onns. Siu inventari conserva el en massa scatlas che drovan bia plaz. En sia patria, la Pologna, ina tiara roman-catolica, ha Halloween era negina tradiziun. Quella creschi denton dad onn tier onn, sa Przemyslaw. L’auter jamna vegn el en scadin cass a demontar l’entira scenaria avon casa a Breil. «Lu entscheiv’jeu a preparar, era toc per toc, la decoraziun da Nadal, silsuenter suonda quella da Pastgas», tradescha el dils proxims projects ch’el vul mussar alla populaziun da Breil.