Bunas pajas – naginas pensiuns
Na datti naginas pensiuns pli? U vegni pajà daners anc durant trais onns? – Il Grischun decida ils 30 da november 2025, sche cusseglieras u cussegliers guvernativs survegnan pajaments suenter l’uffizi. Tant sco tschert è: La pensiun per vita duranta croda.
En sasez van tuttas partidas d’accord. Pensiuns per vita duranta na duain anteriurs regents u anteriuras regentas betg pli survegnir. E tuttina vegn votà ils 30 da november 2025 a l’urna. Pertge? – La Partida populara svizra (PPS) insista cun sia iniziativa «Basta cun paracrudaders d’aur per commembers da la Regenza» sin in’aboliziun radicala da la pensiun per vita duranta. Las autras partidas prefereschan ina soluziun miaivla.
Il schef da fracziun da la PPS Walter Grass explitgescha pertge che sia partida n’ha betg retratg l’iniziativa.
FMR: Tge As disturba uschè fitg vi da las pensiuns da la Regenza?
Walter Grass: Cussegliers guvernativs gudognan cun 270 000 francs l’onn pulit bain. En pli èn els assicurads en l’attractiva cassa da pensiun dal Chantun. Els portan ina gronda responsabladad e duain gudagnar endretg, quai è gist. Ma dapli extras na dovri betg. Las pensiuns per vita duranta na correspundan simplamain betg a noss temp.
Pertge duai ina votanta u in votant dir GEA a l’iniziativa da la PPS «Basta cun paracrudaders d’aur»?
L’iniziativa abolescha questas pensiuns nungiustifitgadas che vegnan finanziadas cun daners da taglia. Strusch in auter chantun n’enconuscha anc ina tala soluziun cun ina pensiun per vita duranta, perquai èsi impurtant che quellas vegnan abolidas.
Ma senza ina tala pensiun sto in cusseglier guvernativ u ina cussegliera guvernativa avair immediat suenter ses uffizi in nov job. El u ella sto tschertgar ina plazza anc durant l’uffizi. Quai è in dischavantatg.
Sch’insatgi gudogna 270 000 francs – i na dat betg bleras persunas che gudognan tant en il Grischun – stoi esser pussaivel da surmuntar intgins mais suenter l’uffizi e da lura tschertgar ina nova plazza. En il passà avain nus dal reminent vis che cussegliers guvernativs han gia surpiglià novs mandats anc durant il temp d’uffizi. I na fa pia betg ina gronda differenza, sch’i vegn pajà questas pensiuns u betg.
Prender decisiuns dischagreablas durant l’uffizi daventa però pli grev, sch’i periclitescha la schanza da survegnir ina plazza suenter il temp en la Regenza. Vesais Vus quai er uschia?
Jau na part betg questa vista. In cusseglier guvernativ ha dad esser qua per la populaziun e sto exequir ses uffizi senza ponderar tge ch’el fa pli tard. Quai è ses pensum e quai dastg’ins spetgar d’ina persuna en uffizi.
La cuntraproposta abolescha medemamain las pensiuns da regents e regentas. La PPS recumonda dentant in NA tar la cuntraproposta. Pertge?
Sco emprim ston ins dir che la cuntraproposta n’abolescha betg dal tut las pensiuns. Ella stgaffescha simplamain ina nova expressiun, numnadamain «prestaziun transitorica». Quella remplazza la pensiun d’enfin qua. Cun la cuntraproposta vegnan anc adina pajads fin a 115 000 francs l’onn – quai durant trais onns suenter l’uffizi u maximalmain fin a la vegliadetgna da pensiun. La PPS na vul betg che daners da taglia vegnan duvrads per talas pensiuns.
Ma la pensiun per vita duranta vegn abolida era cun la cuntraproposta.
Quai è correct. Ma ins sto vesair, la cuntraproposta è vegnida formulada uschia entras il squitsch da nossa iniziativa. Las autras partidas han vis che pensiuns per vita duranta n’èn simplamain betg pli cunvegnentas. Tenor la PPS n’èsi dentant era betg pli cunvegnent da pajar anc prestaziuns transitoricas suenter l’uffizi.
Tge fiss tenor Vus mender? Sch’il suveran schess GEA a la cuntraproposta ils 30 da november? U sche tut restass sco fin qua, perquai che tant l’iniziativa sco era la cuntraproposta vegnissan refusadas?
Nus sperain sa chapescha che l’iniziativa vegnia acceptada e la cuntraproposta refusada. Che omaduas propostas vegnian refusadas, na crai jau betg. Sch’ins legia ils commentaris online, èsi cler che la populaziun n’accepta betg pli pensiuns per vita duranta.
In cumbat da votaziun è in stress. Pertge è la PPS sa decidida da manar quest cumbat? Vus avessas pudì retrair l’iniziativa, lura fiss la cuntraproposta ida en vigur senza votaziun.
Per nus n’èsi betg in stress. Nus essan da l’avis che la populaziun grischuna duai pudair decider, sch’ella vul abolir dal tut las pensiuns ubain sch’ella vul anc pajar prestaziuns durant in temp limità.
Sper il cumbat da votaziun sto Vossa partida da preschent decider tgi che candidescha per la Regenza. En pli èsi da tschertgar glieud che candidescha per il Cussegl grond. Vul Vossa partida simplamain attrair in pau l’attenziun cun il cumbat per l’iniziativa en vista a las elecziuns dal 2026?
Nus avain lantschà questa iniziativa e n’avain betg savì precis cura ch’ella vegn en votaziun. Davart il stress en il cumbat da votaziun less jau dir: Nus essan ina partida activa cun bleras persunalitads engaschadas. Nus dumagnain quai senza problems.
E cura intervegn la populaziun grischuna, sche Vus essas candidat per la Regenza grischuna u betg?
Il termin n’è anc betg definì. Nus infurmain a dretg temp, tgi da la PPS che sa metta a disposiziun per las elecziuns guvernamentalas.
La posiziun dal comité che batta cunter l’iniziativa da la PPS è vegnida preschentada ils 23 d’october en ina contribuziun da la FMR.
Gust da leger dapli?