Zuoz

La vita aventüraivla da la doctoressa da Zuoz

La doctoressa Franziska Barta, chi’d ho daspö il 2013 üna pratcha da meidi a Zuoz, ho la fin settember da quist an publicho sia biografia «Eine Berlinerin im Engadin». Scu cha’l titel tradescha già, es la doctoressa creschida sü a Berlin, scu prüm illa part ost e zieva la fügia cun 15 ans cun sia mamma alura i’l vest da la cited trapartida. In sia prüma ouvra litterara do l’autura cun divers talents üna invista intima e fich captivanta in sia vita plain aventüras.

parter

Chi po già pretender dad esser quasi sto cun sia doctoressa i’ls ans 1980 i’ls clubs da Berlin in sortida sutand üna not intera cun üna biera in maun? E chi po pretender da sia doctoressa da savair detagls da sia vita ed üna pruna da sia biografia? Que paun in mincha cas las paziaintas e paziaints da Franziska Barta. Ella ho dal 2013 surpiglio üna pratcha da meidi a Zuoz ed es daspö dudesch ans la doctoressa per la populaziun da La Plaiv e suroura.

Franziska Barta ho nempe la fin da settember publicho sia biografia tudas-cha cul titel «Eine Berlinerin im Engadin». Sün 240 paginas do ella üna invista interessanta in sia infanzia illa DDR, illa fügia cun sia mamma i’l vest ed alura in sieu viedi da la chapitela tudas-cha reunida in direcziun da l’Engiadina. Scu ch’ella ho manzuno in ün discuors spontan invers la FMR, hegia ella scrit quista ouvra düraunt ils ultims och ans sper sia lavur e que pelpü la not.

Prüms ans a Berlin Ost

«Quauntas istorgias vaun in üna vita?» Cun quista dumanda vain il lectur dal cudesch «Eine Berlinerin im Engadin» già confrunto legiand la liadüra. L’ouvra cuntegna a la fin eir bgeras istorgias – u meglder dit sequenzas – our da la vita da Franziska Barta, chi s’uneschan in ün möd fich natürel ad ün inter cudesch. Quellas var 80 sequenzas sun structuredas in chapitelins traunter duos e tschinch paginas.

Al principi dal cudesch vain il lectur directamaing bütto i’l Berlin Ost dal principi dals ans 1970. Franziska Barta es nempe creschida sü i’l quartier Prenzlauer Berg cun üna mamma scu educatura suletta. Già scu mattetta es ella gnida promossa da sia mamma e Franziska Barta ho in l’eted da scoulina già visito regulermaing trenamaints da patinagi artistic. E pü tard es ella eir steda part d’üna squedra da mattas da schah, chi’d es viageda per tuot la DDR intuorn a champiunedis. E que cun grand success.

La vita quotidiauna illa DDR

Per quista vita quotidiauna illa DDR survain il lectur adüna darcho ün sentimaint cun divers detagls cha l’autura spieghescha. Uscheja vaivan auncha düraunt ils ans 1970 be pochs dals cuntschaints ün egen telefon da chesa e bgers haun spetto passa set ans per insomma pudair survgnir ün access da telefon. Franziska Barta quinta però eir da las bellas visitas da sia parantella, chi gniva dal vest cun da tuottas sorts robas incuntschaintas e quasi exoticas.

La vita illa dictatura socialistica nu d’eira neir na taunt ligera per sia mamma, chi nun d’eira part dal partieu unitar SED. Perque nu pudaiva Franziska Barta quinter a scoula ch’ellas taidlan a chesa radio dal vest. Ed a scoula – Franziska d’eira üna fich buna scolara – nu pudaiva ella neir na der in ögl. Perche cha que d’eira da quella vouta be pussibel per üna matta per anneda da pudair survgnir üna plazza illa scoula media. Ed per la mamma da Franziska Barta d’eira que fich important cha sia figlia possa proseguir üna carriera academica. Scu cha l’autura quinta, hegia sia mamma già cun var ses ans dit cha Franziska Barta dvainta ün di doctoressa. Ed eir sch’ella nun ho lönch na savieu sch’ella voul que insomma, ho l’autura a la fin fat quista via.

La fügia i’l vest

Cur cha Franziska Barta vaiva 15 ans es la mamma però in ün dandet fügida cun sia figlia da Berlin Ost a Berlin Vest. Lo ho alura cumanzo üna nouva vita per la matta in l’eted da teenager, chi constata tuot in üna vouta cha que nu sun be vacanzas, dimpersè la nouva patria. Üna da las prümas grandas impreschiuns ho fat ad ella la granda schelta da glatschs tar ün kiosc – intaunt cha que daiva pochs meters pü invi e davous il mür be üna sort – vaiva la giuvna a Berlin vest d’ün di sün l’oter la schelta traunter passa 10 sorts da glatsch.

A sieu bap vaiva ella alura auncha imprais a cugnuoscher cun 14 ans illa DDR ed ün an avaunt la fügia. E pür bger pü tard es ella gnida a savair, ch’el vaiva lavuro tar la Stasi in üna pusiziun pü ota. E zieva cha’l mür d’eira alura crudo, vaiva ella eir darcho contact cul bap.

Fer bels öglins

A Berlin Vest ho Franziska Barta alura eir stüdgio medicina, ma ella ho eir cumanzo a viver sia sexualited ed ad ir in sortida. Uscheja spieghescha l’autura sia prüma not in üna discoteca be per duonnas cun 19 ans e cu ch’ella es gnida a cugnuoscher a sia prüma amia Silvia. Franziska Barta ho ün stil da scriver fich persunel, inclegiantaivel ed intim. Uscheja as oda quasi la musica illa discoteca, que’s savura las süjuors chi s’uneschan cun parfüms amars e que’s resainta la tensiun in Franziska Barta in quist mumaint illa discoteca, cura ch’ella fo bels öglins a quista Silvia sül palc da suter.

Eir scha docters e doctoressas haun da scriver bger in lur minchadi, nun es que ch’els noteschan adüna propi inclegiantaivel per las paziaintas e paziaints. Perque esa auncha pü fascinant cha Franziska Barta ho üna telmaing bella lingua persunela e simpla, chi lascha cumparair tal lectur bgers purtrets i’l cho. Tscherts mumaints vegnan eir declaros i’l discuors direct scu eir i’l dialect da Berlin. Que renda l’ouvra auncha pü viva ed autentica. Ma cha la doctoressa ho bgers talents eir sper il scriver, que’s vain eir a savair – e perfin a vzair – i’l cudesch. Que sun nempe adüna darcho integredas fotografias u eir purtrets artistics da Franziska Barta, chi accumpagnan las istorgias quintedas.

Interessantas istorgias düraunt 56 ans

Cu cha la mamma es però fügida cun sia figlia i’l vest e cu cha Franziska Barta ho chatto a la fin sia via da Berlin, sur Liechtenstein e’l chantun San Galla in Engiadina, que laschi scuvrir a las lecturas e lectuors da quist cudesch. A’s tratta propi d’üna ouvra fich gratageda, persunela ed eir captivanta. La granda part al cudesch tratta eir da sieus ans pü giuvens illa chapitela tudas-cha.

E cha bgeras istorgias vaun in üna vita, que saro tar bgera glieud il cas. Ma cha vaun telmaing bgeras istorgias interessantas in üna vita da bundant 56 ans, que es pütöst insolit. E que nu’s tratta be d’istorgias chi rivan d’implir ün inter cudesch ed uscheja creer ün’ouvra cumplessiva, dimpersè que füss eir materiel per ün fich bun film.