Salver la vita a sulvaschina cun tuns e glüschinas
I’l chantun Grischun do que sün via minch’an var 700 accidaints cun sulvaschina. Impustüt da prümavaira e düraunt l’utuon tardiv es il ris-ch düraunt la not e la bunura bod pü grand per telas collisiuns. Sün ün traget da prievel dad 1,7 km traunter Bever e La Punt Chamues-ch ho que do düraunt la prüma mited da quist mais già quatter da quels accidaints cun bes-chas.
Scha’s passa cun l’auto la not giò per l’Engiadin’Ota, alura daun cuort zieva Bever in ögl pitschnas glüschinas blov s-chüras chi cumperan adüna darcho a l’ur da la via. Que sbrinzlan simil scu vermins da glüsch, ma tar quist fenomen nu’s tratta que d’insects.
Sün quist traget da la via d’Engiadina, chi’s rechatta eir güsta sper l’En, es nempe gnieu installo ün uschè numno sistem d’admuniziun acustic per sulvaschina (tud. Akustischer Wildwarner). Sün quista via regna nempe ün prievel da collisiun cun sulvaschina (guarda boxa). Traunter ils 1. november e’ls 14 november 2025 ho que nempe do sün quel traget dad 1,7 km quatter accidaints, respectivmaing collisiuns da veiculs cun sulvaschina. Que ho la la Pulizia chantunela confermo in scrit e sün dumanda da la FMR.
Var 700 accidaints in tuot il Grischun per an
Tenor la Pulizia chantunela do que impustüt da prümavaira scu eir d’utuon in tuot il chantun dapü accidaints e collisiuns cun sulvaschina. In media sun que per an var 700 cas, p.ex. l’an passo d’eiran que 683. Las radschuns per dapü accidaints düraunt quistas duos stagiuns es la naiv chi’s rechatta düraunt quels temps illas otezzas. Que fo girer las bes-chas alura in regiuns pü bassas in tschercha dals ultims stüjs verds. Impü riva la sulvaschina però eir giò in vicinanza da las vias per ir a licher il sel chi vain sternieu per alguer la naiv e’l glatsch süls viels.
Sül traget cuort zieva Bever ho que do (situaziun 14 november 2025) totelmaing ses accidaints cun bes-chas düraunt il 2025. Cha quatter da quels sun capitos be già illa prüma mited da quist mais muossa, quaunt pü grand cha’l prievel es pel mumaint. Ed in conguel cun oters ans sun que ün pô dapü accidaints cu la media. Uscheja ho que do p.ex l’an 2023 perfin nouv collisiuns, l’an 2021 be trais accidaints düraunt tuot l’an sül traget sper Bever. La media dals ultims ans es traunter tschinch e ses tels incidaints sün quist traget.
Il sistem d’admuniziun acustic per sulvaschina
Causa quist prievel da collisiuns cun sulvaschina sül traget a Bever es eir gnieu installo ün sistem d’admuniziun acustic per sulvaschina cun las glüschinas blov s-chüras. Quel es francho vi dals paracars lung per tuot il traget da prievel. Tenor la Pulizia chantunela es quel gnieu installo quist an. Sch’ün veicul s’avicina a quist sistem, alura vain emiss ün signel acustic scu eir do ün signel optic chi dess impedir cha las bes-chas traversan la via. Tenor la Pulizia chantunela s’ho quista imsüra fin uossa cumpruveda. Ma ün bilauntsch, che consequenzas cha quist sistem d’admuniziun ho gieu per la cifra d’accidaints, que nun es pel mumaint auncha pussibel da fer.
Che fer i’l cas d’üna collisiun?
Las prosmas eivnas gnaregia la naiv. E probabel daregia que alura pü pochs accidaints cun sulvaschina. Scha que vess fin lo listess da der inscunters d’automobilistas ed automobilists cun bes-chas sulvedgias sün via, ho la Pulizia chantunela auncha do arcumandaziuns da cumport in tels cas.
Redür la sveltezza inua cha traversedas da sulvaschina sun visiblas u signalisedas cun tevlas d’avertimaint trianguleras
Scha cumpera üna bes-cha a l’ur da la via redür inavaunt la sveltezza. La bes-cha sulvedgia po gnir orvanteda dal reflectur e po perque listess traverser la via inaspettedamaing.
Scha la bes-cha as rechatta sül viel, alura fermer il veicul e müder da la glüsch a distanza sülla glüsch da pusiziun. Impü esa important cha’l veicul resta bain visibel per ulteriuas partecipants dal trafic.
Üna bes-chas sulvedgia traversa pel solit d’inrer suletta la via. La prubabilited es granda cha que’s rechattan güsta püssas bes-chas sül viel.
Sch’üna automobilista u ün automobilist nu riva listess na da’s fermer a temp e collidescha cun üna bes-cha, as dess quella u quel fermer immediatamaing.
Sgürer il lö d’accidaint cun ün triangul da panna. I’l sectur dadour cumün stu il triangul da panna gnir plazzo 150 – 250m aunz il lö d’accidaint.
Telefoner al numer 117 da la pulizia e na banduner in üngün cas il lö. Impü na tucher la bes-cha ferida, perque ch’ella po esser suot stress e dvanter prievlusa.
In seguit ad üna tela collisiun clama ed infuorma la pulizia al guardgiachatscha, il quêl protocollescha l’ccidaint. Quist rapport po gnir pretais da las sgüraunzas, chi paun eir pretender invista illas actas. A regna üna obligaziun d’annunzcher tels accidaints e la pulizia instradescha in mincha cas retscherchas. Chi chi nun annunzcha ün tel accidaint po gnir chastio cun üna multa. Impü po l’automobilist pertucho eir gnir denunzcho pervi da meltrattamaint da bes-chas tenor la ledscha federela davart la protecziun da bes-chas. (fmr/cam)
Gust da leger dapli?