El mundo de Sturzenegger – u la parevla dal rumpa-ledschas argentin
Columna
Cugnuschais il sar Sturzenegger? Eau nu manag qualche Sturzenegger da Hinterlupfigen, ma il minister per deregulaziun e transfurmaziun dal stedi da l’Argentina, il sar Federico Sturzenegger. Descendent dad emigrants svizzers – da lo vain nempe sieu nom – ho el forsa üna da las lavuors las pü interessantas cha que do per ün giurist: La regenza argentina, mneda dal politiker liberter Javier Milei, al ho do l’incumbenza da tschercher oura tuot las ledschas inütilas cha sun gnidas decretedas i’ls ultims decennis.
In prüma categoria ho el da chatter ledschas chi cuntegnan privilegis per la veglia elita politica argentina. A pera cha que saja sto üsit in Argentina da der privilegis a politikers directamaing aint illas ledschas. Cha la nouva regenza argentina voul glivrer cun quist abüs, es bain chapibel. Ma otramaing resta la dumanda: Cu es da decider, scha üna ledscha es inütila?
Que es uossa la lavur da sar Sturzenegger. El tschainta craj propi vi dad üna maisa, a dretta ün plic ledschas chi sun auncha da ler tres, ed a schnestra las ledschas chi sun dad annuller. Forsa cha sun restos ün pêr «bünzli-gens» aint illa DNA da sar Sturzenegger chi al güdan a gnir tres tuot quists paragrafs. Il böt es da lascher annuller alura quistas ledschas inütilas dal parlamaint. Per uschè dir es il sar Sturzeneger ün vaira rumpa-ledschas (Gesetzesbrecher) – ma nel bun sen.
Sch’ans distachains ün mumaint da nos voyeurissem vers ils svilups politics in Argentina (rumpa’l uossa propi tuot las structuras dal stedi, quist Javier Milei, u gratagia que da redür – a bön dal pövel – ün’administraziun scufleda, corruotta ed inefficazia?) e guardains üna vouta intuorn in nos egen üert: Eau vez tuottafat ün bsögn per la lavur da sar Sturzenegger eir tar nus.
La ledscha federela davart la chüra da la preschentscha svizra a l’ester (SR 194.1), per exaimpel. Perche druvains nus üna tela ledscha? Tschiculatta e chaschöl svizzer sun cuntschaints dapertuot intuorn i’l muond ed istess gnins adüna confundieus culs Svedais. Üna ledscha nu müda bger – davent cun quella!
Alura vains auncha üna ledscha federela davart activiteds ill’Antarctica (SR 198.1). Propi? Chi voul già ir ill’Antarctica? L’Engiadina es fraida avuonda. Ed a chi cha que tira in Antarctica, nu güda bger üna ledscha svizra.
Cun que rivains tar la ledscha federela sur dals trolleybus (SR 744.21). Eir quella exista, daspö l’an 1950. Quista ledscha vela unicamaing per trolleybus – na per bus cun diesel, electrics, ibrids e neir na per trams. E che sto aint in quista ledscha? Cha las reglas da trafic velan eir per trolleybus. Eau nu füss natürelmaing mê gnieu lasura sainza quista ledscha.
Que sun be trais exaimpels ch’eau d’he chatto a la svelta, dand ün sguard illa collecziun da las ledschas federelas. Que do sgür üna pruna ledschas impü cha’s pudess stricher sainza cha üngün nu badess cha nun existan pü. Am güdais? Las ledschas as po guarder zieva sün https://www.fedlex.admin.ch/de/cc/internal-law/1. E las propostas per annuller üna ledscha pudais trametter a sar Sturzenegger.
Christian Fey è advocat e notar e viva a Cuira.
Gust da leger dapli?