Notas che nagin na vul?

En paucs dis datti ina terza ediziun dal Festival da la chanzun rumantscha. Suenter Trun (2019) e Zuoz (2022) è questa giada en roda il vitg da Vella en Val Lumnezia. Ina da las miras da l’Uniun chanzun rumantscha: intimar a cumponistas e cumponists da scriver novas chanzuns rumantschas per chor. Realisà vegn quai en il rom d’ina concurrenza da cumposiziun. Quest onn èn vegnidas inoltradas 45 novas chanzuns per chor. I sa tracta qua da chanzuns per chor maschadà, chor viril, chor d’uffants e chor da dunnas.

Memia pauca visibilitad

Era gia durant ils emprims dus festivals eran vegnidas inoltradas passa 80 chanzuns. Dentant mo intginas singulas han chattà la via tar ils chors grischuns, sco che RTR ha rapportà dacurt en l’emissiun «Artg musical».

Il dirigent dal «Cor masdà Ftan» Duri Janett sco era la dirigenta dal «Chor mischedau Surrein», Andrea Schmed, han persequità cun grond interess las duas ultimas ediziuns dal festival. Ensemen cun els ha l’emissiun «Artg musical» dad RTR empruvà dad eruir pertge che las chanzuns ch’èn naschidas a chaschun dals dus festivals passads n’èn betg propi sa derasadas en il mund dals chors dal Grischun.

Tenor la dirigenta Andrea Schmed èn las chanzuns che n’èn betg vegnidas premiadas memia pauc visiblas. Uschia n’hajan las dirigentas ed ils dirigents dals chors betg propi la survista davart l’entira paletta da chanzuns ch’èn vegnidas cumponidas. Las chanzuns da l’ultim festival che ha gì lieu a Zuoz sajan baingea da chattar sin la pagina d’internet da l’Uniun chanzun rumantscha. «Jau sun fitg engraziaivla che quels videos e quellas registraziuns da las chanzuns èn avant maun, perquai che jau lavur era fitg sur l’udida e taidl gugent differentas chanzuns e quai inspirescha mai», declera Andrea Schmed. Quellas da l’emprima ediziun a Trun che n’èn betg pli da chattar en la rait, sajan, sco che la dirigenta di, dentant bunamain sco sparidas.

Per il dirigent Duri Janett fissi supplementarmain era d’avantatg d’avair versiuns auditivas da tut las chanzuns novas. Uschia pudess vegnir fatg in meglier maletg da las cumposiziuns. Plinavant declera el: «Jau sun in miserabel pianist. Perquai fatsch jau gugent diever da versiuns auditivas per survegnir in’impressiun d’ina chanzun nova per decider, sche jau la tschern u betg.»

Chanzuns memia pretensiusas

Andrea Schmed pensa: «Bleras da las chanzuns victuras èn chanzuns da patg che pretendan blera lavur e perseveranza per emprender las chanzuns.» I dovria temp fin ch’ins possia chantar ina da quellas chanzuns. Il livel saja tenor ella aut e perquai na sajan quellas chanzuns betg adattadas per mintga chor dal vitg. Era Duri Janett raquinta ch’el n’ha ina giada betg tschernì ina chanzun d’in dals festivals perquai che la chanzun era simplamain memia difficila: «Jau aveva l’impressiun che jau dovria memia bler temp per quella chanzun.» Surtut la ritmica da quella chanzun fiss stada in pau ina sfida.

Ina da las premissas per pudair tscherner ina chanzun è per Duri Janett era la part emoziunala. Tar cumposiziuns novas vegnian per part tschertgadas novas vias ed armonias che procurian per ina distanza tranter interpretas ed ils auditurs. Quai possia lura er esser in motiv per betg tscherner ina chanzun nova: «Causa lur armonias plitost estras han tschertas chanzuns novas fadia da chattar la via enfin en il minz dal cor.»

In auter criteri resguarda il dirigent cura ch’el fa la tscherna dal program per ses chor: «Jau prend fitg envidas chanzuns translatadas.» Il text e la melodia dal cumponist stoppian tenor el ir a prà. Schegea ch’el tscherna per ses chor era chanzuns dad auters pajais e dad autras linguas, al stettia a cor ina chaussa: «Las melodias ed armonias da las chanzuns rumantschas. L’olma da la chanzun s’accorda cun mia olma.»