Litteratura

«Eir la minurited stu ler qualchosa a scoula»

«Affers da famiglia» ho nom il prüm crimi per giuvenils da Gianna Duschletta. Ill’intervista tradescha l’autura da S-chanf l’intent da quist cudesch, sia metoda da scriver e perche cha drouva dapü litteratura putera.

parter

Gianna Duschletta es magistra dal s-chelin ot, co-presidenta da l’Uniun dals Grischs, co-organisatura dals Dis da Litteratura, slammedra ed autura. Ella scriva «Impuls» per RTR e d’incuort es cumparieu sieu prüm crimi puter cul nom «Affers da famiglia».

Posta Ladina: Gianna Duschletta, «Affers da famiglia» es güsta cumparieu. Perche as scriva ün crimi per giuvenils in puter?

Gianna Duschletta: Perche ch’eau d’he stuvieu fer üna lavur da master ed alura d’he penso ch’eau pudess bain fer qualchosa ch’eau fatsch gugent e chi güda eir ad otra glieud ed ad otras magistras chi instrueschan lectüra sül s-chelin ot.

Cu funcziuna il process da scriver ün crimi?

Eau guard e leg gugent istorgias criminelas. Eau d’he let ün cudesch chi ho do ün po cussagls e propostas per üna via. Ma eau d’he impustüt gieu sairedas da discussiun cun mia famiglia vi da maisa, inua cha vainsa elavuro il plot e discus che chi pudess capiter e che chi füss interessant. Uschè es naschida quista istorgia.

Dimena eir cò il resultat dad ün affer da famiglia. Per che vo que illa istorgia?

Üna giuvna chi vo in muntagna chatta üna buscha ed in quella buscha es aint üna fotografia. Ella vuless chatter oura che chi’d es cun quella fotografia. Perche es sü lo ün giuven ed ün’alp chi’d es arsa? Che ho que da chefer cun ün invoul chi’d es capito illa banca da Samedan? Pass per pass scuvrescha ella cun agüd dad otras persunas invoutas tuot que chi’d es capito. In fuond ho tuot da chefer ün cun l’oter.

Perche es il crimi situo in Engiadin’Ota?

Eau cugnuosch bain ils contuorns da S-chanf e Zuoz ed uschè es que capito bod automaticamaing. L’istorgia es situeda in muntagna, traunter las alps da Zuoz. Eau d’he penso ch’in quist ambiaint pudess capiter qualchosa pü speciel cu be in cumün.

Cun sföglier il cudesch daun in ögl differentas fuormas da text, traunter oter messagis cuorts u ün blog. D’eira Sieu intent da scriver pü dasper pussibel a la realited dals giuvenils?

Schi, quelo dad üna vart. Da l’otra vart es que eir per fer ün po pü interessant pels giuvenils. Eau d’he fat l’experienza cha giuvenils nu’s rivan da motiver per ler texts pü lungs. L’attenziun svanescha svelt. Cun müder adüna darcho qualchosa do que müdamaint, ad es adüna darcho qualchosa nouv chi svaglia l’attenziun. Our da la vista da la magistra es que eir interessant da tratter differentas fuormas da scriver düraunt las lecziuns. Cu as scriva l’istorgia normela, cu ün blog, ün text in ün chat u eir artichels da giazetta? Que do simplamaing bger da discuter.

Es quist crimi impustüt ün cudesch per ­l’instrucziun da puter?

Na be, ma eir. Eau vögl simplamaing cha giuvenils puters hegian bunas lecziuns da lectüra e nu stöglian adüna ler istorgias in oters idioms. Eau am giavüsch pella magistraglia putera chi detta dapü schelta e dapü temas chi permettan discussiuns davart la litteratura putera fatta per giuvenils.

Ma ad Ella esa consciaint ch’Ella ho scrit ün cudesch per üna minurited illa minurited?

Haiai, ma que nu fo inguotta (ria). Eir la minurited da la minurited stu ler qualchosa a scoula.


La vernissascha dal cudesch es steda in mardi, ils 25 november a las 19.00 i’l bistro Serlas Viva a S-chanf cun prelecziun, discuors ed accumpagnamaint musical dal ghitarrist Fabio Camichel.