Suenter il plaster suondan las pirlas
In mez milliun francs per onn – quai dumondan ils responsabels dal Center da Sanadad da la vischnanca da Surses per garantir il provediment da sanadad durant ils proxims onns. Ina schliaziun pli favuraivla na dettia betg per mantegnair il servetsch cumplet, uschia il president dal cussegl administrativ dal Center da Sanadad Luzi Thomann glindesdi saira a l’occurrenza d’infurmaziun.
Uss è ella sin maisa, la pirla che duai garantir a lunga vista l’avegnir dal Center da Sanadad Savognin (CeSa): La vischnanca da Surses duai contribuir in mez milliun francs per onn. Quella schliaziun han ils responsabels dal cussegl administrativ dal CeSa preschentà a la populaziun glindesdi saira en la Sala Grava a Savognin. Be uschia possian ins mantegnair il servetsch da sanadad cumplet en la val, sco ch’il president dal cussegl administrativ Luzi Thomann ha ditg: «Quella schliaziun procura per ina buna situaziun da partenza e garantescha da pudair planisar a lunga vista.»
Ina cunvegna da prestaziun
Concret propona il cussegl administrativ da stipular ina cunvegna da prestaziun tranter la vischnanca da Surses ed il CeSa. Previs èsi da fixar en quella contribuziuns annualas da mintgamai in mez milliun francs per la perioda 2027 – 2032. Quai muntass che la vischnanca sustegness durant sis onns il CeSa cun totalmain trais milliuns francs. Dentant be sch’i manca ina reserva finanziala suffizienta, sco ch’il vicepresident dal cussegl administrativ Patric Vincenz ha explitgà: «Sch’il Center da Sanadad dispona da dapli che 2,5 milliuns francs liquiditad, scroda la contribuziun da la vischnanca l’onn suandant.»
La cunvegna da prestaziun fixass da l’autra vart era, tge servetschs ch’il CeSa sto porscher. Ils cuntegns definitivs vegnian entant anc elavurads, sco che Luzi Thomann explitgà: «Ma la finamira è che la populaziun approvia la cunvegna ils 23 da favrer 2026 a la radunanza communala. E quai cun in cler GEA, uschiglio n’essan nus betg cuntents.»
«Betg pli uschè dramatic»
Cuntent saja el entant tuttina gia cun il cuntanschì, sco ch’il president dal cussegl administrativ ha ditg: «I n’è betg pli uschè dramatic.» Ensemen cun il persunal hajan ins gia instradà mesiras per reducir il deficit. Tranter auter hajan ins simplifitgà las structuras, ins collavuria en moda pli effizienta ed haja optimà l’acquisiziun da medicaments.
Ch’il CeSa dovria nunspetgadamain puspè in plaster finanzial pli grond (guarda box), cun quai na quintia el damai betg, uschia Luzi Thomann envers la FMR: «Nus avain fatg fin uss il meglier pussaivel e perquai hai jau in bun sentiment. Tenor nossas calculaziuns tanscha ina contribuziun d’in mez milliun francs era per las investiziuns necessarias dal CeSa durant ils proxims onns.» Ma sco interprendider sappia el era ch’ins stoppia adina avair respect. Malgrà la buna lavur dals ultims mais dettia numnadamain anc adina sfidas e facturs ch’ins na possia betg planisar exact sco l’occupaziun da la chasa d’attempads u il dumber da tractaments.
Il plaster da dus milliuns francs
La vischnanca da Surses ha gia sustegnì il Center da Sanadad Savognin (CeSa) cun in sustegn finanzial a fond pers en la summa da dus milliuns francs. Quest plaster finanzial ha la radunanza communala dals 7 d’avrigl 2025 approvà cun 201 cunter 5 vuschs per garantir ch’il CeSa saja liquid.
Sco ch’il vicepresident dal cussegl administrativ dal CeSa Patric Vincenz ha declerà il glindesdi a la saira d’infurmaziun, èn 1,5 da quels dus milliuns francs vegnids pajads l’onn 2025. L’ulteriur mez milliun francs vegn entant pajà pir l’onn vegnint. Il CeSa po pia gia quintar cun ina contribuziun finanziala da la vischnanca l’onn 2026. E perquai giess la cunvegna da prestaziun proponida a la saira d’infurmaziun era pir en vigur a partir da l’onn 2027.
Nagina alternativa pli favuraivla
Tut en tut è Luzi Thomann dentant optimistic, cunzunt era cunquai ch’il persunal, la suprastanza communala ed era la IG Center da Sanadad (guarda box) han contribuì a la schliaziun proponida. Sche la radunanza communala refusa tuttina la proposta, alura stoppian ins anc ina giada ir sur ils cudeschs. Ch’ins chattia ina schliaziun pli favuraivla cun in servetsch cumplet, quai na saja dentant betg probabel.
La midada tar in’autra regiun d’ospitals custass la finala numnadamain era pli u main in mez milliun francs per onn, sco ch’il schef executiv operativ dal CeSa Stefan Schumacher ha explitgà: «Sche nus faschessan part da la Fundaziun Sanadad Grischun Central, avessan nus stuì contribuir radund 730 000 francs l’onn 2024 e tenor las prognosas fissi a lunga vista medemamain pli u main in mez milliun.»
Sco che Luzi Thomann ha accentuà en quest connex implitgass quai plinavant ulteriurs dischavantatgs per la regiun Surses: «Betg mo la vischinanza tar ils servetschs da sanadad giess a perder, mabain era bleras plazzas da lavur. Quai muntass damain entradas da taglia ed il Surses fiss era main attractiv. Pli favuraivel na fissi pia betg.»
L’iniziativa resta anc pendenta
Avant passa in onn, il settember 2024, han ils responsabels dal Center da Sanadad Savognin (CeSa) preschentà sco mesira da spargn plans da reducir la purschida da sanadad. Quels èn dentant fruntads sin resistenza: La gruppa d’interess Center da Sanadad è sa furmada ed ha inoltrà l’october 2024 l’iniziativa «Reorganisaziun Center da Sanadad Savognin». Quella pretenda che la vischnanca da Surses sco acziunari principal elavuria ina lescha per pudair sustegnair il CeSa e per garantir il provediment da sanadad da basa.
Fin uss è quella iniziativa dentant anc pendenta. Quai pudess dentant sa midar cun la cunvegna da prestaziun ch’il cussegl administrativ dal CeSa ha elavurà, sco che Guido Luzio dal comité da l’iniziativa ha ditg glindesdi a la saira d’infurmaziun: «Nus vegnin a retrair l’iniziativa, uschè spert che la cunvegna è approvada nair sin alv.»
Per il pli resuns positivs
Sch’il suveran dal Surses è vinavant pront da sustegnair ses Center da Sanadad, quai sto dentant anc sa mussar il favrer 2026. A maun dals resuns a la saira d’infurmaziun da quest glindesdi para quai dentant anc adina dad esser il cas, malgrà che singulas persunas han exprimì lur quitads en connex cun las finanzas communalas ed il pe da taglia.
Gust da leger dapli?